تعریف تروریسم و ابعاد ان

تعریف تروریسم و ابعاد آن در فرهنگ ها و دانشنامه های بین المللی تعاریف مختلفی از تروریسم ارائه شده است که بیشتر آنها دارای شباهت های زیادی با هم می باشند. چنانچه بخواهیم بر اساس هدف، روش و ابزار، کارکرد این تعاریف را مورد توجه قرار دهیم، می توانیم به دسته بندی مناسبی از آنها دست یابیم و از میان آنها چندین تعریف که انعکاس دهنده تعاریف مختلف ارائه شده می باشد را انتخاب و ارائه نماییم. در یک دسته بندی، تروریسم به استفاده از خشونت سیاسی، تهدیدات اجتماعی یا حملات برنامه ریزی شده بازمی گردد که با جنگ نامتعارف ارتباط نزدیکی دارد. در این چارچوب تروریست ها کسانی هستند که به هیچ نیروی نظامی شناخته شده ای تعلق ندارند و اغلب به عنوان بازیگران یاغی شناخته می شوند. شایان ذکر است که اغلب تروریست ها این تعاریف را رد کرده و بیشتر خود را جدایی طلب، مبارز آزادی بخش، انقلابی، شبه نظامی، چریک، مجاهد یا فدایی معرفی می نمایند. در یک دسته بندی دیگر، تروریسم متقاعدسازی با استفاده از ترس و ترساندن توسط یک گروه کوچک معرفی و ریشه مفهومی آن به دوران انقلاب فرانسه و ژاکوبن ها کشانده شده است. در آن دوران انقلاب فرانسه افراطیون نام تروریست بر خود نهاده و با افتخار از آن استفاده می کردند. متعاقب این جریان در دوران انقلابی گری فرانسه واژه تروریسم برای دوران حکومت وحشت و بیان جنایات و سوءاستفاده آنها به کار گرفته شد. از یک نگاه دیگر تروریسم به رفتار خشونت آمیز و سرکوبگرانه و اغلب با اهداف سیاسی اطلاق می شود. تروریست ها از بین برنده نظم موجود و تعقیب کننده نظم جدید می باشند. فعالیت های تروریستی به منظور ایجاد ترس از طریق اقدامات خشونت آمیز غیرمنتظره و اغلب علیه اعضای یک جمعیت انجام می شود. مجموعه تعاریف ارائه شده از تروریسم در دانشنامه ها و فرهنگ ها مفاهیمی مانند ترساندن، خشونت، تغییر وضع موجود، سازمان مند بودن یا تشکیلاتی بودن اقدام کننده را مورد توجه قرار داده اند. با این وجود در یکی از این منابع با توجه به تعاریف مختلف، شاخصه ها و اجزای مفهومی تروریسم به شرح زیر ترسیم گردیده است: 1) خشونت: عمومی ترین ویژگی تروریسم خشونت یا تهدید به استفاده از خشونت می باشد. با این وجود این واژه نمی تواند مفهوم اختصاصی از خشونت تروریستی ارائه دهد و بسیاری از دیگر اقدامات که نمی توان آنها را تروریسم نامید از قبیل شورش، جنایات سازماندهی شده و جنگ را دربر می گیرد. 2) قربانی: انتخاب تصادفی یا از روی هدف غیرنظامیان یکی از ویژگی ها و معیارهای اقدامات تروریستی است. در این خصوص برخی گروه های تروریستی نظیر ات یا ارتش جمهوریخواه ایرلند قبل از حملات خود به مردم هشدار می دهند تا از شمار قربانیان کاسته شود و برخی نظیر القاعده به دنبال بیشترین قربانی می باشند. 3) هدف: هدف تروریسم ایجاد وحشت و ترس در قربانی است که این قربانی می تواند حکومت، کل جامعه یا گروهی از اعضای جامعه باشد. اقدامات تروریستی بر این اساس برای جلب توجه گسترده مردم طراحی می شوند و به دنبال ایجاد شوک روانی در جامعه می باشند. 4) انگیزه: اقدامات تروریستی ممکن است برای رسیدن به اهداف سیاسی یا مذهبی انجام شود و یا ممکن است بر اساس کسب منافع شخصی صورت گیرد. اگر سارقی به بانک حمله کند و پس از کشتن رئیس بانک با مقداری پول فرار کند نمی توان او را تروریست نامید ولی اگر انگیزه همین شخص در سرقت از بانک ایجاد ترس و وحشت در مردم یا مقاصدی مانند بی اعتماد کردن مردم به بانک ها و بی ثبات کردن اقتصاد باشد، این کار یک اقدام تروریستی به حساب می آید. 5) قانونمندی: غیرقانونی بودن از ویژگی های بارز تروریسم است. 6) قبول مسئولیت: صدور بیانیه پس از اقدام تروریستی یکی از ویژگی های تروریسم است. این بیانیه می تواند ضمن قبول مسئولیت اقدام، ترویج کننده مواضع عقیدتی، سیاسی و یا ملی تروریست ها نیز باشد. 7) عامل اقدام تروریستی: بسیاری از تعاریف تروریسم، اقدامات حکومت های قانونی را به عنوان اقدام تروریستی در نظر نمی گیرد مگر آنکه کار آنها پنهانی و در زمانی غیر از جنگ انجام شود. اقدامات جنگی اصولاً در حوزه تروریسم قرار نمی گیرد. اما می توان حمایت های حکومتی که در آن یک حکومت از فعالیت تروریستی در یک کشور دیگر حمایت به عمل می آورد را اقدام تروریستی قلمداد کرد. این نوع از تروریسم را برای فعالیت های گروه های قانونی نظیر سازمان CIA ، گشتاپو و KGB تحت عنوان تروریسم دولتی استفاده کرده اند. غیرقانونی بودن به عنوان یک شاخصه ابتدا حکومت ها را از دایره تروریسم خارج می نماید اما در شاخصه عامل اقدام تروریستی، حکومت ها نیز با یک قید وارد دایره تروریسم می شوند و آن اینکه اقدامات آنان غیرقانونی باشد. اما هنوز معلوم نیست اقدامات یک حکومت علیه حکومت دیگر با کدام قانون سنجیده می شود: قوانین داخلی کشور عمل کننده یا حقوق بین الملل. با این وجود، اشاره به دوران جنگ و صلح تا حدودی گرایش را مشخص می کند و معلوم می شود که در دوران جنگ میان کشورها، هیچکدام از اقدامات کشورها علیه یکدیگر را نمی توان در دایره تروریسم قرار داد. ابعاد و انواع تروریسم فرهنگ ها و دانشنامه ها، خصوصاً دانشنامه های مرتبط با موضوع تروریسم به معرفی انواع و ابعاد تروریسم پرداخته اند. آنها در انواع تروریسم به تروریسم ملی گرا، تروریسم سیاسی، نارکو تروریسم، تروریسم مذهبی، تروریسم تحت حمایت حکومت ها، تروریسم دولتی، سایبر تروریسم و تروریسم آزاد و در ابعاد تروریسم به تروریسم هسته ای، بیوتروریسم، تروریسم کشاورزی، تروریسم شیمیایی و تروریسم جنایی پرداخته اند. تروریسم ملی گرا: گونه ای از تروریسم معرفی گردیده که به واسطه آن تروریست ها به دنبال یک حکومت مستقل و پایان دادن به اشغال کشور و یا حرکت ضداستعماری برای پایان دادن به استعمار کشور و کسب استقلال آن می باشند. این واژه همچنین برای توصیف گروه هایی که به دنبال ایجاد یک حکومت مستقل در یک منطقه قومی و مذهبی می باشند نیز به کار رفته است. با وجود معرفی تروریسم ملی گرا به عنوان یکی از انواع تروریسم، ویژگی های آن محل مناقشه است و هنوز مشخص نیست چه نوع جنگ یا خشونتی مشروع تلقی می گردد. از سوی دیگر این گونه گروه ها بیشتر خود را مبارزان راه آزادی درگیر در یک جنگ نامتقارن معرفی می نمایند. تروریسم سیاسی: نوعی از تروریسم معرفی شده که برای تحت تأثیر قرار دادن تحولات اجتماعی سیاسی که احتمال وقوع آنها به طریق مسالمت آمیز میسر نمی باشد به کار می رود و گفته می شود این نوع از تروریسم از سوی گروه های کوچک فاقد پایگاه قدرت مورد استفاده قرار می گیرد و زمانی بیشترین تأثیر را دارد که علیه یک حکومت ظالم و استبدادی به کار گرفته شود. نارکو تروریسم: تروریسم و اقدامات تروریستی ای معرفی شده که از سوی سوداگران مواد مخدر به کار گرفته می شود. این نوع تروریسم اولین بار از سوی رئیس جمهور اسبق پرو در سال 1983 میلادی برای توصیف حملات تروریست گونه علیه پلیس مبارزه با مواد مخدر این کشور به کار برده شد. نارکو تروریسم برای توصیف حملات سوداگران مواد مخدر برای تأثیرگذاری بر سیاست های دولت و عدم اجرای قانون به واسطه تهدیدات منظم و استفاده از خشونت استفاده می شود. پابلو اسکوبار،قاچاقچی کلمبیایی، یکی از نمونه های معروف نارکو تروریسم معرفی گردیده است. تروریسم مذهبی: نوعی از خشونت مذهبی است که اقدامات آن به واسطه مذهب توجیه می شود. در این چارچوب تروریسم مسیحی، تروریسم اسلامی و تروریسم یهودی و هندو به عنوان انواع تروریسم مذهبی معرفی شده اند. تروریسم تحت حمایت حکومت ها: نوعی از تروریسم معرفی شده که برای توصیف حمایت ها خصوصاً حمایت های مالی از سازمان های تروریستی توسط حکومت ها به کار می رود. این کمک ها اغلب به عنوان پاداش حملات تروریستی توسط کشور یا کشورها به گروه های تروریستی اعطا می گردد. تروریسم تحت حمایت حکومت ها دارای نتایج استراتژیک معرفی شده و در مواقعی به کار گرفته می شود که امکان استفاده از نیروهای نظامی و متعارف وجود ندارد. در غرب تروریسم تحت حمایت حکومت ها اغلب برای نشان دادن و توصیف سیاست های مشخص و تأمین منابع مالی گروه های تروریستی توسط کشورهای عربی و اسلامی به کار گرفته شده است. کشورهای کوبا، پاکستان، ایران، بریتانیا و ایالات متحده به عنوان حامیان تروریسم تحت حمایت حکومت ها معرفی گردیده اند. تروریسم دولتی: به استفاده دولت ها از خشونت و سرکوب علیه گروه ها یا مردم آن کشور یا یک کشور دیگر اطلاق می شود. این نوع تروریسم می تواند توسط خود نیروهای رسمی حکومت مانند پلیس یا ارتش انجام شود (مانند اسرائیل علیه مردم فلسطین) یا انجام آن به گروه های تروریستی و شبه نظامی مورد حمایت دولت سپرده شود. البته میان تروریسم دولتی و اقدامات خشونت آمیز دولتی مرز و تفاوت وجود دارد. سایبر تروریسم: یکی دیگر از انواع تروریسم معرفی شده است که به تلاقی تروریسم و فضای سایبر اشاره دارد و بیشتر به اقداماتی اطلاق می شود که با استفاده از فضای سایبر اقدام به از کاراندازی سیستم های اطلاعاتی می نماید. گفته می شود که اولین بار در دهه 80 باری کالین iاز این واژه استفاده کرده است. از دید کالین ورود به رایانه های شرکت های تولیدکننده مواد غذایی و افزودن موادی به مواد سازنده غذاها که در نهایت باعث مرگ، بیماری یا وحشت مردم شود و یا ورود به رایانه های فرودگاه ها و برهم زدن برنامه های پرواز که موجب بروز حوادث و سوانح هوایی گردد مثال های بارز سایبر تروریسم می باشند. نوع دیگر تروریسم، تروریسم آزاد نام گرفته است. تروریسم آزاد به اقدامات تروریستی لقب داده شده که بدون حمایت یا وابستگی به سازمان های تروریستی توسط افراد یا گروه های کوچک با هدف شخصی، بشردوستانه یا حمایت از محیط زیست انجام می شود. در خصوص ابعاد تروریسم، یکی از آنها تروریسم هسته ای نام نهاده شده است. این نوع تروریسم به اقداماتی گفته شده که در آن از تسلیحات هسته ای علیه مردم و غیرنظامیان استفاده شود. این نوع اقدام شامل استفاده از بمب ها و موشک های هسته ای علیه اهداف غیرنظامی و همچنین اقدام علیه راکتورها و یا مخازن و انبارها و زاغه های محل نگهداری تجهیزات و سلاح های هسته ای و در نتیجه ایجاد فاجعه در یک منطقه یا کشور می گردد. بیوتروریسم: به عنوان یکی دیگر از ابعاد تروریسم به اقدامات تروریستی اطلاق می شود که در آن از تسلیحات یا مواد کشنده بیولوژیک برای اهداف غیرنظامی استفاده می شود که نمونه های معروف آن پاکت های حاوی میکروب آنتراکس در ایالات متحده در سال 2001 و حمله فرقه آمریکایی راج نیش آمریکایی با استفاده از باکتری سالمونلادر سالاد بارهای شهر آریگان در سال 1984 می باشد. تروریسم شیمیایی: یکی دیگر از ابعاد تروریسم معرفی گردیده و به اقدامات تروریستی اطلاق می شود که از مواد و عوامل شیمیایی در بمب ها و یا موشک ها علیه اهداف غیرنظامی استفاده می گردد. از این نوع حمله بیشتر در جنگ های میان کشورها استفاده شده است اما می توان به حمله تروریستی فرقه آاُوم شینریکو با گاز سارین به متروی توکیو در سال 1995 به عنوان مهم ترین نمونه این نوع تروریسم اشاره کرد. تروریسم کشاورزی: یکی از ابعاد تروریسم لقب گرفته است که با استفاده از تاکتیک های بیوتروریسم با هدف نابودی مزارع مواد غذایی نظیر غلات انجام می گیرد. این نوع تروریسم تاکنون نمونه نداشته اما تأکید گردیده که تروریسم کشاورزی پاشنه آشیل کشورهای غربی بوده و باید به آن توجه خاص مبذول شود. تروریسم جنایی: نیز یکی دیگر از ابعاد تروریسم است که ناظر بر اقدامات تروریستی تشکیلاتی با مطامع مشخص می باشد. یکی دیگر از ابعاد تروریسم از سوی فرهنگ ها و دانشنامه ها، تروریسم انتحاری نام گرفته است. تروریسم انتحاری به معنای قربانی شدن خود خواسته فرد برای انجام یک حمله تروریستی است و بیشتر از اواخر قرن بیستم رایج و تشدید گردیده است. در قرن نوزدهم آنارشیست های روس با نوشتن نامه برای دوستان و خداحافظی با آنان دست به عملیات انتحاری می زدند. در دهه 1980 و دوران معاصر این روش بیشتر در خاورمیانه و تا حدودی در شبه قاره هند مورد استفاده قرار گرفت و در آغاز قرن 21، چنین عملیاتی در سطح بسیار گسترده در چارچوب عملیات 11 سپتامبر و علیه آمریکا انجام گرفت.

:: موضوعات مرتبط: , ,
:: برچسب‌ها: ‏"‏اخبار‏"‏ ,
:: بازدید از این مطلب : 5071

امتیاز مطلب : 0

تعداد امتیازدهندگان : 0

مجموع امتیاز : 0